خبرها يكي پس از ديگري از راه مي‌رسيدند و دستاوردهاي نوين، خبر از برنامه‌ريزي كشور براي رشد بر پايه علم و دانش و فناوري داشتند.رشد دانش‌بنيان چند سالي است كه در دستور كار كلان كشور قرار گرفته است.از حدود 12 سال پيش كه توجه به وضعيت اساتيد دانشگاه‌ها آغاز شد، مي‌شد انتظار داشت كه موتور محرك ماشين توليد علم در ايران، حالا كه دغدغه‌اي جز كاركردن ندارد، اندك‌اندك اين هيكل سنگين را تكاني داده و سرعت بگيرد و اين‌چنين شد.ايران در سال 90 به قدرت علمي منطقه تبديل شد و با رشدي باورنكردني در توليد و انتشار دانش در همه شاخه‌هاي آن تمام رقباي منطقه‌اي را پشت‌سر گذاشت و حالا اين كمان رهاشده رقباي بزرگ و مطرح بين‌المللي را هدف گرفته است.در سالي كه گذشت سرمايه‌گذاري كلان ايران در دو مقوله صنعت فضايي و صنعت هسته‌اي به بار نشست.دو ماهواره ايراني رصد در اوايل سال 91 و نويد علم و صنعت در اواخر امسال راهي مدار كم‌ارتفاع زميني شدند تا پيام‌آور صلح و دوستي براي زمينيان باشند. در آن سو، رونمايي از سانتريفيوژهاي نسل جديد و بارگذاري سوخت اورانيوم در رآكتور آزمايشگاهي تهران نويد مي‌داد كه فناوري توليد سوخت رآكتورهاي هسته‌اي كاملا بومي شده است.ايران فقط در عرصه فناوري‌هاي پيشرفته نبود كه خوش درخشيد. حوزه پزشكي نيز يكي از آن صحنه‌هاي درخشان تلاش دانشمندان ايراني بود. داروهاي نوتركيب، نانوداروها و تجهيزات پيشرفته پزشكي همگي از دستاوردهاي ده‌ها سال سرمايه‌گذاري و توجه ويژه چندين دولت روي اين موضوع حساس بوده است. به عقيده وزير بهداشت، تازه اين آغاز ماجرا است و چرخ بزرگ دستاوردهاي علمي ايران در حوزه پزشكي تازه چرخيدن را آغاز كرده است.از آن‌سو و در عرصه فناوري‌هاي فوق‌پيشرفته ديجيتالي نيز يك خبر پرماجرا نشان از توان بالاي تكنيكي ايران داشت. نشاندن هواپيماي بدون سرنشين آرـ كيو ـ170 نشان از توانايي دانشمندان ايراني دارد كه قابل ستايش است.در آن سو برگزاري دومين نمايشگاه صنايع هوافضايي نشان از آن داشت كه بسياري از ابزار و ادوات كوچك و بزرگ جهان هوانوردي صنايع فضايي در كارگاه‌هاي ايراني طراحي و ساخته مي‌شوند. موضوعي كه اگر آن را در كنار حرف‌هاي مديرعامل صنايع هوايي مبني بر ساخت قريب‌الوقوع هواپيماهاي بزرگ در ايران قرار دهيم، خيلي با مفهوم مي‌شود و انسان را به ياد نهضت بزرگ قطعه‌سازي در صنايع خودروسازي در سال‌هايي كه همين آقاي دكتر منطقي مديرعامل ايران‌خودرو بود، مي‌اندازد.اما دانشمندان ايراني در سال گذشته نشان دادند كه فقط به نيازهاي روز بشر نگاه نمي‌كنند و آينده‌نگرانه چشم به زندگي چند صباحي پس از اين نيز دارند. دانشجويان ايراني در حوزه انرژي‌هاي پاك امسال را خوش درخشيدند. از موفقيت پياپي اتومبيل‌هاي خورشيدي ايراني در صحراهاي بزرگ جهان گرفته تا خبرهايي از ساخت اتومبيل‌هاي برقي قابل شارژ در دانشگاه‌هاي كوچك و بزرگ ايراني همه و همه خبر از آسماني آبي‌تر حداقل براي فرزندان آينده اين مرز و بوم داشت.روبات‌هاي ايراني نيز در سالي كه گذشت باهوش‌تر، قوي‌تر و كاربردي‌تر شدند. در خبرها آمده بود كه بسياري از روبات‌هاي صنعتي كارخانجات ايراني و حتي خارج از مرزهاي كشور اهورايي‌مان، ساخت دستان توانمند مهندسان جوان ايراني است. اما هنوز هيچ روبات ايراني براي خدمت در خانه‌هاي ما ساخته و به بازار عرضه نشده‌اند و انتظار براي اين محصولات دانش‌بنيان ادامه دارد. انتظاري كه به نظر نمي‌رسد خيلي طولاني شود.اما حوزه علم و دانش را نمي‌توان با مرزهاي جغرافيايي محدود كرد. علم سيال است و همچون رودي خروشان اگر در بركه‌اي گرفتار شود، خواهد گنديد. علم به حركت، پويايي، تبادل افكار و به كار گرفته‌شدن نياز دارد تا شاهد اصلاحي هر روزه و تبلوري دائمي باشد. دانش و فناوري‌هايي كه جهان امروز را ساخته است، مرهون زحمت و تلاش دانشمنداني از شرق عالم تا غرب آن بوده است. اگر نبودند متفكران، مهندسان و عالماني باستاني از چين و هند و ايران و بابل و مصر تا دانشمندان و انديشمنداني امروزي از اروپا و آمريكا و ژاپن و روسيه آيا اين همه دستاورد علمي تنها در چند صد سال اخير به وجود مي‌آمد. از اين روست كه ما در گروه دانش با تاسي به گفته پيام‌آور مهر و محبت كه فرموده دانش بجوييد حتي به چين (كه منظور ايشان دوردست‌ترين سرزمين زمان خود بوده است)، به اين مقوله حساس بدون توجه به مرزهاي فكري و جغرافيايي مي‌پردازيم تا نكند كه تعصب‌هاي قومي و قبيله‌اي ما را از درك رود خروشان دانش باز دارد.فارغ از همه اين بحث‌ها، مقوله دانش در سال گذشته شمسي شاهد دستاوردهاي بي‌شماري نيز در جهان بود كه نگاه انسان به جهان پيرامون خود را باز هم عوض كرد. ساخت چاپگرهاي سه‌بعدي، تولد بانويي به نام SIRI، كشف كوچك‌ترين جانوران دنيا، بازنشستگي شاتل‌هاي فضايي، اژدهايي كه برخواهد خاست، NTFC گامي ديگر به سوي همه چيز در يك چيز، شكل‌گيري لشكر داروهاي نانويي، هواپيماهايي كه ذرت مصرف مي‌كنند، خروش خورشيد، تله‌اي براي نوترينوها، نزديك شدن به درك مفهوم گرانش و خيلي موضوعات ديگر در صدر خبرهاي علمي سال گذشته قرار داشتند و همگي نشانه‌اي بودند بر اين‌ كه سطح دانش و فناوري انسان به حدي رسيده كه نوع بشر امروزي بايد بزودي خود را براي يك فوران علمي جديد آماده كند.ما در آستانه يك آتشفشان عظيم اطلاعاتي و خيلي نزديك به درك يك مفهوم جديد از زندگي هستيم و همه اينها تنها در سايه زيرساخت‌هايي به وجود آمده كه طي هزاران سال روي هم انباشته شده و حالا موقع نتيجه‌گيري از اين همه دانسته علمي است.تا همين چند صد سال پيش، درك بشر از محيط اطرافش به آب و باد و خاك و آتش محدود مي‌شد. اما اوايل قرن گذشته بود كه پاي امواج الكترومغناطيس به درك بشر از زندگي افزوده شد. نيروهاي مغناطيسي و الكتريكي در كنار خود هزاران هزار دستاورد رفاهي براي انسان به ارمغان آوردند. اما شايد برايتان جالب باشد اگر بدانيد انسان حتي تا همين امروز نيز دقيقا نمي‌داند آن نيرويي كه او را به زمين وصل كرده چيست. گرانش كه پژوهش‌هايي جديدي درباره چيستي ماهيت آن در جريان است، اگر كشف شود، زندگي ما را كاملا دگرگون خواهد كرد.اگر بخواهيم از محدوده علم فيزيك خارج شويم و نگاهي به دنياي فناوري بيندازيم، اختراع سامانه سخنگوي باهوشي كه نمونه اوليه آن به نام SIRI روي نسخه‌هاي جديد آيفون نصب شده است، همدم آينده نوع بشري خواهد شد.حالا به نظر مي‌رسد كه ترس قديمي انسان از روبات‌هاي باهوشي كه مي‌توانند مغز شما را بخوانند و زندگي‌تان را كنترل كنند، يك قدم ديگر به واقعيت نزديك شده است.در دنياي فضانوردي سال 90 را در حالي آغاز كرديم كه شاتل‌ها بازنشسته شدند و همزمان شاهد هيجان فراوان شركت‌هاي خصوصي براي راه‌اندازي سرويس‌هاي حمل و نقل ارزان‌قيمت به مدار زمين بوديم.شركت اسپيس ـ اكس شايد اولين خط تاكسيراني فضايي را راه‌اندازي كند. از ديگر سو، امسال شاهد عزيمت يك مريخ‌نورد بزرگ و مجهز به سمت سياره سرخ بوديم كه اگر آنچنان كه انتظار مي‌رود، عمل كند شايد بزودي و با يافتن حيات مريخي از نوع ميكروبي، بشر براي هميشه از تنهايي خارج شده و همدمي فضايي براي خود پيدا كند.حالا كه هنوز از فضا خارج نشده‌ايم، بهتر است نگاهي هم بيندازيم به اوج فعاليت‌هاي خورشيدي كه امسال با فوران‌هاي بي‌نظيري خشم خود را به جهانيان نشان داد اما همين خورشيد خشمگين در سالي كه آخرين روزهايش را مي‌گذرانيم، با مهرباني بر دو ماهواره ايراني رصد و نويد تابيده و باتري‌هاي آنها را شارژ كرده است.پرتاب دو ماهواره به فضا در يك سال دستاورد قابل توجهي براي مهندسان فضايي ايران بود كه زيرسامانه‌اي متعددي طي فرآيند عملياتي آن دو آزمايش شد.كشف نانوداروهاي ضدسرطان توسط محققان ايراني اميد جديدي در دل مبتلايان و خانواده‌هاي آنها ايجاد كرد. اين در حالي است كه از آن سوي عالم و از سرزمين فيدل كاسترو نيز خبرهايي مبني بر كشف واكسن HIVبه گوش مي‌رسد كه گويا خيال همه را از بابت ابتلا به ايدز براي هميشه راحت كرده است.سال 90 خبر جنجالي هم منتشر شد كه اگر حقيقت مي‌داشت، مي‌بايستي كتاب‌هاي علوم را از اول مي‌نوشتيم. خبر انجام آزمايشي عجيب كه طي آن مواد با سرعتي بيش از سرعت نور حركت مي‌كردند، همچون بمبي در دنياي علم منفجر شد و همه را دچار شوك كرد. اما فقط چند ماهي زمان لازم بود تا بار ديگر تصوير خندان انيشتين كه با خيالي راحت تئوري خود را نجات يافته مي‌ديد، صفحات روزنامه‌ها را پر كند.سال گذشته سال پيروزي طرفداران محيط زيست هم بود. توجه صنايع مختلف از صنعت سيمان‌سازي گرفته تا حمل و نقل هوايي و ظروف يكبار مصرف به سبز شدن، نويد مي‌داد كه بشر متوجه عواقب رفتار خودخواهانه خود در سال‌هاي گذشته شده است و حالا دارد تلاش مي‌كند تا ضمن مراقبت از شيشه عمر نازك و شكننده سيستم اقتصادي خود، اندك‌اندك راه را براي مراقبت بيشتر از سياره مادري باز كند.توليد دانايي و توانايي كه ما از آن با عنوان دانش و فناوري ياد مي‌كنيم، يگانه ويژگي برتر نوع بشر نسبت به ساير گونه‌هاي جانوري است. اميدواريم كه بشر با تكيه بر اين توانايي بالقوه خود و با توجه به مسووليت سترگي كه براي محافظت و مراقبت از محيط زيست به عهده دارد، راه دانستن و توانستن را ادامه داده و مبارزه براي درك جايگاه خود در جهان هستي را ادامه دهد.